Candado

Candado ,cadenat, cerradura, catena, canado, cannado, calnado, calnato, cañados, cadenados, cadenat, cadenatz, cadnato, camado, cadenati, chadenats .- Cast. "candado o cerradura". Del latin tard. “catenatum” y a su vez de “catena”(cadena).

-Bibl. Gual. Arancel de lezdas y peajes s. XV, voz "cadenats chichs".; Dic. Corominas, voz “candado” (1ª doc. 1460), (trae también “cadnato”, 1050; “cannado”, Cid; “calnado”, Alex.; “cadenado”, 1275); DCVB., voz “cadenat” (1ª doc. 1363).; CASTRO, Aranceles, 330, v. cannado.; POTTIER, Inventaires, v. cadenado.; KELLER, Vocab. Alix., v. calnado
Cadenate se documenta en el siglo X (Sánchez-Albornoz. Estampas, p. 36).

Añadimos una selección de citas, en especial de precios:
-1275: "Una arca grande de marfil ... con cadenado de plata e con lave de prata". (RIESCO, Inventario Cat. Salamanca; Cfr. CASTRO, Aranceles, 330, v. cannado) Miguel Gual
-1299: “II chaxetes ab sos chadenats, tot d’argent” (MIRET, Inventaris, p. 70) Miguel Gual.
-1381: En Valencia hacia Castilla se exportan un cadenat y 2 cadenats de ferre (CABANES ed., Coses vedades 1381, p. 170) Miguel Gual.
-1398: "un cadenat petit, de ferre, ob sa clau"; unas áncoras estan encadenadas con una cadena y "tencades ab un cadenat" (CASAS, Heretatge mercader barceloni, p. 42 y 85) Miguel Gual.
-1400: "Un cadenat ab sa clau". (PUJOL, Inventaris, 475) Miguel Gual.
-1475: un “cadenati poxiti ad palacium in domo ubi sunt diversa Sancte cruciate”, cuesta 131 mrs. (FERNANDEZ-ALONSO, Legaciones,p. 299-300) Miguel Gual.
-1484: Entre el inventario turolense aparecen, “Un cadenado viejo“,(WITTLIN, Inventario, p.205) Miguel Gual.
-1486: un candado para puerta de la cámara real, cuesta 93 mrs. (TORRE ed., Cuentas Gonzalo Baeza, p. 178) Miguel Gual.
-1487: 5 candados pequennos, 8 reales. (TORRE ed., Cuentas Gonzalo Baeza, I, 178) Miguel Gual.
-1490: Por 4 candados ... para las puertas de palacio, 573,5 mrs. ... 20 candados para ciertas puertas, a 50 mrs. cada uno y 16 candados pequennos, a 25 mrs. (TORRE ed., Cuentas Gonzalo Baeza, I, 321, 356) Miguel Gual.
-1490: un candado para el pozo do se ponía el agua por 77,5 mrs. (TORRE ed., Cuentas Gonzalo Baeza, I, 370) Miguel Gual.
-1493: Un candado con su llave, por 68 mrs. (TORRE ed., Cuentas Gonzalo Baeza, II, 96) Miguel Gual.
-1495: 2 candados, con sus tornillos,por 217 mrs. ... 6 candados ... para las puertas, a 62 mrs. (TORRE ed., Cuentas Gonzalo Baeza, II, 250, 253) Miguel Gual.
-1495: 6 candados ... para las puertas, a 62 mrs. cada uno. (TORRE ed., Cuentas Gonzalo Baeza, II, 253) Miguel Gual.
-1497: En mallorca "un cadenat morisch, ab sa clau" (AGUILO, Inventari Miguel Abeyar, p. 448) Alvaro Santamaría
-1512: Inventario de la fortaleza de Pedraza de la Sierra, "Vn brete de hierro syn canado en vn cubo de la barrera cabe la muda de los agotes.". (FRANCO-SOLER, Los arsenales, 341) José Miguel Gual.

@ Miguel Gual Camarena

De: GUAL CAMARENA, M. Vocabulario del comercio medieval. Colección de aranceles aduaneros de la Corona de Aragón (siglo XIII y XIV) , Tarragona (1968)

Cadenats (XII, 102; XIII, 110), — Cast. «candado» o «cerradura». En nuestra Edad Media circularon construidos con hierro, plata, latón y otros metales; respecto a sus clases, nuestro Arancel lezdas cita los cadenats chichs y el Dic. Aguiló el cadenat francès. Del lat. «catena».
Citas. «Hun cadenado de fierro, con su clau...; un cadenado d'allatón» (inv. 1403 y 1393, en BAE, IV, 525 y 521, arts. 70 y 15). Costaron dos cadenados 6 maravedís» (Cuentas viaje 1352, edic. Sánchez Villar, 16). «Un cadenat ab sa clau» (1400, publ. Pujol, Inventaris, 475).
Bibliografía. Balari, Orígenes, 606. Castro, Aranceles, v. «cannado». Keller, Vocab. Alixandre, v. «calnado». Menéndez Pidal, Cid, v. «cañados». Tesoro lexic. y Dic. Corominas, v. «candado». DCVB., v. «cadenat». Pottier, Inventaires, v. «cadenado».

Tipo: Ajuar domestico

La voz ha sido modificada a fecha 2023-07-27.

Referencias documentales de «Candado»

Fichas de la voz «Candado», extraídas del archivo del profesor Gual