Caxa

Caxa, caxes, quaxa, caxeta, caxita, caxalla, caxon, caxisa, encaxado, enquaxado, capseta, capsiqua, capas, capseta, caça, caçeta, caseta, cabsica, causa, causeta, v. cajas, chaxetes, cadnato, cadenado, cañados, calnado: Caja o cofre para guardar o transportar objetos, generalmente con tapadera

-Bibl. POTTIER, Inventaires, v. caxa, quaxa, caxeta, caxon, caxisa, encaxado, enquaxado, capsa, capseta, capsiqua, capas, capseta, caça, caçeta, caseta, cabsica, causa, causeta, cadenado; MARTINEZ RUIZ, Inventarios moriscos, 85, v. caxa, caxalla, caxita (1ª doc. 1251 Calila e Dimna);

-1278: Donación del arzobispo de Sevilla a la capilla de S. Gil de Segovia. "Un cáliz de plata dorado, que pesa, con su patena, dos marcos et media onça; un assensario de plata, fecho a castiellos, que pesa tres marcos et tres onças et media largos, et las cadenas son fechas a manera de cuerdas; dos ampollas de plata, que pesan un marco et tres onças ... et una causeta de plata con su cuchar para tener enssienso" ... "una cruz de cristal, una ymagen et un cruçifixo de Iehesus de marfil que se tiene todo en uno; una causeta de Limoges en que estás las reliquias de las vírgenes; una ymagen de Santa María, que es de marfil; quatro pares de fazaleios pequennos, labrados". (BALLESTEROS, Sevilla en el s. XIII, CCXXIX, doc. 215) Miguel Gual.
-1299: Inventario de Corbins, entre los objetos litúrgicos, "II chaxetes ab sos chadenats, tot d'argent". (MIRET, Inventari, 70) Miguel Gual.
-1326: Cargamento de una nave catalana que viaja de Nápoles a Túnez. En una caxa pocha caben 8 piezas de tejido; en otra 9; en otra , por lo menos 8 (hay una laguna en el doc.), y en otra, 13 piezas de fres. (ACA, RP, NR 631, f. 137 r. - 138 v.) M. Sánchez.
-1381: En la relación de "coses vedades" que se exportan desde Valencia figuran doce caxa, caixa, caxes a Castilla. (CABANES ed., Coses vedades 1381, 90, 110, 120, 153, 154, 160, 172, 197, 199 y 192). Variedades: 1 caxa ab sa tancadura (120); caxa pintada, caxes pintades (154, 197, 199); 1 caxa de pi (192) y se exportan 3 caxetas a Castilla. (145, 196). Miguel Gual.
-1387: "It. li pagá per dias caxas d'alber VIII liures". (QUADRADO, Miscelánea histórica, 106) Alvaro Santamaría
-1389: "Item doni an Bernat Tarragó fuster, mestre de las obras de fusta del Sr. Rey en Mallorques, per preu d'una caxa gran o sotspal de roure de Flandres entretallada ... VII liures, X sous". (QUADRADO, Miscelánea histórica, 107) Alvaro Santamaría
-1397: "It. unam caxiam modicam argenti smaltatam cum diversis figuris inqua reseruantur et tenentur ostie salutaris pro comitando fideles et est poderis quinque marcarum et quindesim milleriesorum". (LLABRES, Inventario Seo Mallorca, 135) Alvaro Santamaría
-1455: "Huna caxe veneciana, d'alber, ab pany" (SOLER PALET, Art. casa, 294) Miguel Gual.
-1458: "Item, una caxa petita ab pany, fou stimada V sous" ... "Item, una caxeta sensa cobertor...". (VOLTES, El establecimiento, 56) J. F. Cabestany.
-1459: "compri una caxa de coura costa 5 sous 4 diners". (RAMIS AYREFLOR, Partidas de gasto Jordi Pont, 276) Alvaro Santamaría
-1493-94: "Una caxa de obra de Pisa hon" ... "una caxa de alber vella ab son pany e clau". (AGUILO, Inventari Miquel Abeyar, 417, 418) Alvaro Santamaría
-1494: "una caxa obra de Barcelona, feta de noguer, vella, ab son pany e clau" (AGUILO, Inventari Miguel Abeyar p. 418) Alvaro Santamaría
-1497: "Un caxo, obra y fusta de Xipre, ab diversos ymatges de paper". (AGUILO, Inventari Miquel Abeyar, 448) Alvaro Santamaría
-1503: En el inventario de Joan Fuster, doncell, figura en la cambra , "Item una caxa blancha de alber ab una botgeta de cuyro.". (BARCELO, Els bens de Jon Fuster, 185) José Miguel Gual.
-1521: "Mandaron librar. Juan Díaz, carpintero, tres ducados y medio por un caxon y asiento que hizo para los libros del estante del archivo de esta çiudad". (AMM, Actas Capitulares 1521, f. 135 r.) Francisco Chacón.
-1529: "una caxa, ampla, larga, veya, de pi, dins la qual ha una trompeta trencada en trosos; de veya no serveix". (SERRA, Inventari castell Pollensa, 3) Alvaro Santamaría
-1565: "una caxa y en ella tres madexas de hilado". (MARTINEZ RUIZ, Inventarios moriscos, 85, v. caxa) R. Peinado.
-1565: "Mandose librar en sobras de rentas de su magestad los tresçientos reales que. costado la caxa de hierro de la almoneda". (AMM, Actas Capitulares 1565, f. 80 r.) Francisco Chacón.
-1566: "Unas caxas del payne". (MARTINEZ RUIZ, Inventarios moriscos, 85, v. caxa) R. Peinado.
-1568: "otra caxalla syn tapa" ... "una caxita pequeña". (MARTINEZ RUIZ, Inventarios moriscos, 85, v. caxa) R. Peinado.
-1570: "Que el señor Cristobal de Tença, jurado, haga traer seis caxas de atambores de Valençia e se le de librança de a sesenta e dos reales cada una". (AMM, Actas Capitulares 1570, 269 v.) Francisco Chacón.


De: GUAL CAMARENA, M. Vocabulario del comercio medieval. Colección de aranceles aduaneros de la Corona de Aragón (siglo XIII y XIV) , Tarragona (1968)

Caxa (XIII, 108; caxe, caxes (XII, 100; XIII, 108); caxiam (III, 53; VII, 74; XII, 100).—Véase «paper». Cast. «caja», «arca o cofre», muy abundantes en el período que estudiamos. Pottier, en los Inventaires (v. «caxa»), registra un centenar de citas, con variantes como quaxa, caxeta, capsa, capseta, capça, capceta, caça, causa, etc. Del lat. «capsa» (REW, 1658).
Bibliografía. Pottier, Langue aragonaise, 186. Dic. Balari y Dic. Aguiló, v. «caxa». DCVB. v. «caixa».

Tipo: Ajuar domestico

La voz ha sido modificada a fecha 2023-08-24.

Referencias documentales de «Caxa»

Fichas de la voz «Caxa», extraídas del archivo del profesor Gual

Fichas de la voz «Caxa», Fundación J. March

Fichas elaboradas por el equipo de investigación de la Beca de la Fundación Juan March y cuyo autor aparece en su parte inferior"