Randas

Randas, radados, randados, randadas, randes: Cierto tipo de encaje unida al tejido de base, de influencia morisca. TORREDELFORT la define como "Tipo de labor que, a modo de red, formaba un adorno dentado en los cabezones y gorgueras de algunas camisas.". Según Córdoba es un "encaje de nudos de cadencia irregular y variada decoración.". (CORDOBA, La industria medieval, 114)
La documentación cita las randas en velos, lançols, camisas, arreos de caballos reales, peinadores, tovallolas, tovallones, almohadas, pañuelos, sábanas y coxineras. Las cuentas de Gonzalo de Baeza citan las randas de Valencia, tal vez por su fama y se confeccionan con hilo de oro, oro ylado, plata, de seda, seda blanca, linería negra y blanca y coloradas.

-v. POTTIER, Inventaires, v. randa, "Dentelle".; FARAUDO, Vocabulari, v. randa.; DCVB, v. randa.; BARTHE, Prontuario, v. randa, que define como "Adj. adornado con encaje o puntilla, "camisa randada".

-1363: "Unum velum auri ab randes d'aur". (Cfr. DCVB, v. randa) José M. Gual
-1387: "It. mes li pagá per preu de dos parells de lansols de drap de lin prim, la un parell ab tres randas en cascun, e l’altre parell ab espineta en las orlas". (BSAL, II, 106; Cfr. TRIAS, Terminología textil, 77) José M. Gual
-1418: "Flocadura d'or e de seda e randes d'or per obs de guarnir e obrar les dites camises". (Cfr. DCVB, v. randa.) José M. Gual
-1429: Se registra la compra de oro y randas de seda para ornamentar los arreos de un caballo del infante don Pedro de Portugal. (VIDAL, La cámara real de María de Castilla, 606) José M. Gual
-1450: "“…e totes les obertures perfilades d’amples randes d’orfebreria ab diversos esmalts, ab mànega e mantellina de la dita roba, e per l’orde mateix perfilades de les dites randes e era forrada de setí carmesí” (MARTORELL, Tirant lo Blanch, II, 356) José M. Gual
-1450-53: "Item cinquo linçuelos con randas, tres de lino, hi dos de cányamo." ... "(ALBESA, La lengua en el bajo Aragón, 341) José M. Gual
-1453-55: "252. Vn (tachado: quexote) queçote de lienço blanco con sus randas e franjas de oro e syrgo verde.". ... "500. Vn peynador con randas de oro." ... "505. Vnas randas de filo de oro e de sirgo.". (CAÑAS, El libro de cámara del conde, mi señor, 125, 140) José M. Gual
-1461: "Sis camisas de fil y seda y tela prima e randes de seda blancha". (Cfr. DCVB, v. randa) José M. Gual
-1464: En el inventario de bienes de Alfonso Sotomayor, figura, "dos pares de manteles de Orense; ocho pares de' gagabejas; dos con randas de oro e seda e las otras". (CABRERA, La fortuna de una familia noble castellano, 40, doc. 2) José M. Gual
-1464: En un inventario figura, "Ítem, huna tovallola de lenç, ab randas blanques.". (BOLOS-SZ.-BOIRA, Inventaris i encants, 1092, doc. 90) José M. Gual
-1466: En el inventario de las alhajas del santuario de N.Sra. Pueyo aparecen , "Ytem una toballola raxada con randas de Iineria negra y blanqua.". (CABEZUDO, Las alhajas de Pueyo, 136) José M. Gual
-1468: "una almohada de lienzo randada con lana". (CORDOBA, La industria medieval, 114, nota 294) José M. Gual
-1470: "que las mugeres que estan en la mançebia no traygan aljofar, ni manillas, ni capillejos, ni randas, ni çarçillos de oro ni de plata, ni otros adobos de seda, ni de oro, ni de plata, ni las otras cosas defendidas, saluo que lo puedan traer las que sus amigos toviesen cavallo e armas que sea suyo ...". (RUBIO, Estampas murcianas, 232)
-1479: En el inventario de bienes de Diego Alonso de Burgos, regidor y mercader burgalés, aparece, "un corridezuelo de oro y seda; 6 randas de oro y seda;". (CASADO, Cultura material y consumo textil, 13) José M. Gual
-1479: "un pañuelo de lino randado con oro". (CORDOBA, La industria medieval, 114, nota 294) José M. Gual
-1484: "870. De linçuelos primos un par, con randas.". (WITTLIN, Inventario, 210) José M. Gual
-1485: 5 varas y 3/8 de "randas de Valençia, de oro, para guarneçer una ropa de terçiopelo carmesy", a 450 mrs. la vara. (TORRE ed., Cuentas Gonzalo Baeza, I, 112) Miguel Gual
-1488: 5 varas y 1/8 y media de randas de oro, de Valençia, para adornar una casulla, a 420 mrs. la onza (sic) (TORRE ed., Cuentas Gonzalo Baeza, I, 217) Miguel Gual
-1492: "Item hun par de linçuelos de lino con randas, traydos." ... "Item hun devant lecho de lino con randas anchas des filo.". ... Primo tres linçuelos de lino con randas des filo nuevos." (GAY, Datos judería zaragozana, 171, 175, 176) José M. Gual
-1496: "randas de lincuelo obradas entre tela y tela" ... "radados de fil d'orel" ... "lincuelos obrados con randados". (CIERVIDE, Inventario bienes de Olete, 298, v. randa) José M. Gual
-1497: En el inventario de bines de Garcerán Ferrer, jurista zaragozano aparecen, "Seys randas de ffila que tira quatro baras.". (SERRANO SANZ, Inventarios aragoneses, II, 88) José M. Gual
-1499: En el inventario de la cámara de doña Margarita, princesa de Castilla, aparece, "otro tocado de terciopelo negro con vna cadena de oro echado de vnos cordones esmaltados en que ay treynta e nueue piezas e lo baxo con vnas randas de oro ylado.". (FERRANDIS, Datos doc. Hª arte español, III, 35) José M. Gual
-1514: "Item otras dos de tovazas de alimanisco viejas con unas randas blancas y coloradas.". (DUQUE DE FRIAS, Testamento Diego Lopez de Ayala, 145) José M. Gual
-1519: "Ytem un pavillon blanquo con dezisiete randas de effilo de una labor e todas con su mangana." ... "Ytem Un par de savanas de lino delgado de casa, de quatro temas y tres randas cada huna." ... "Ytem dos toballones de vizcayno, el uno con randas de nudo a los cabos y el otro defillado." ... "Ytem una toballola delino con Randas de nudo a los cabos.". (CABEZUDO, Inventario, 140, 141, 142) José M. Gual
-1545: Inventario de Dª Juan La Loca: "e vn brial de Ceti carmesi con siete tiras de vnas rrandas de oro ylado e con arjenteria e" ... "vna gorguera de oro de Heneo de paris y el cabeçon de oro ylado de vnas rrandas con catorze gayas del dicho oro que descienden desde arriba fasta baxo" ... "dos gorgueras de tela de oro y seda con randas de oro" ... "vn peynadorçico de canbray con tres randas de plata y verde metido en vnos atabtes" ... " Cargo de rrandas e trencas e cordones e franjas e otras cosas. bazese cargo a los dichos camareros de dos madexuelas de rrandas de ylo de plata con su arjenteria blanca que pesaron cinco oncas e vna ochaba carganseles mas otras dos madexas de rrandas de plata que pesaron tres oncas ... otras dos piecas de rrandas de oro con su arjenteria de oro que pesaron tres oncas y vna ochaba ... dos enboltorios de rrandas de oro con su que pesaron vn marco e quatro oncas e tres ochauas ... vna pieça de rrandas de oro e de seda negra que pesaron vn marco" ... "quarenta e dos peynes çinco dellos de marfil grandes e otros quatro de marfil mas pequeños e otro chico para hazer rrandas". (FERRANDIS, Datos doc. Hª arte español, III, 269, 274, 276, 327, 360, 370) José M. Gual

Adjuntamos aquí la interesantes citas del Vocabulario de Faraudo, v. randa:
""Item un pentinador ab lo collar de randa vermeya ab obres d aur e ab .XII. randes de sede vermeya e ab algunes croetes d aur e ab diverses figures de seda." Inventari del rei Martí n. 343, f. 91
"Item un sobrelit de tela de Rems de cinch teles ab randa blancha." Inventari del príncep de Viana Any 1461
"Item una coxinera de lencet ab randes bona." Inventari d'Almenar Any 1499

@ José Miguel Gual López.

Tipo: Tejidos

La voz no ha sido modificada.

Fichas de la voz «Randas», Fundación J. March

Fichas elaboradas por el equipo de investigación de la Beca de la Fundación Juan March y cuyo autor aparece en su parte inferior"